Contoh soal bahasa jawa kelas 5 semester 2

Outline Artikel:

1. 

   Pendahuluan:

   • Pentingé sinau Basa Jawa kanggo siswa kelas 5.
   • Tujuan artikel: nyedhiyakaké conto soal Basa Jawa kelas 5 semester 2.
   • Cakupan materi ing semester 2 (sing umum).

2. Wacana Narasi (Cerita Cekak):

   • Penjelasan ringkes babagan wacana narasi.
   • Conto wacana narasi cekak.
   • Pertanyaan-pertanyaan sing gegayutan karo wacana:
     • Nemokake ide pokok.
     • Nentokake paraga lan wataké.
     • Nentokake latar (waktu, papan, suasana).
     • Nentokake amanat utawa pesen moral.
     • Nentokake alur cerita (menawi ditekukake).

3. Wacana Deskripsi (Gambaran):

   • Penjelasan ringkes babagan wacana deskripsi.
   • Conto wacana deskripsi (misale gambaran alam utawa barang).
   • Pertanyaan-pertanyaan sing gegayutan karo wacana:
     • Nenemokake ciri-ciri obyek sing digambarake.
     • Nenemokake detail-detail kayata warna, bentuk, ukuran.
     • Nenemokake rasa utawa kesan sing ditimbulake.

4. Unggah-ungguh Basa:

   • Penjelasan ringkes babagan unggah-ungguh basa (Ngoko Lugu, Ngoko Alus, Krama Lugu, Krama Alus).
   • Conto ukara ing saben unggah-ungguh basa.
   • Pertanyaan-pertanyaan:
     • Ngowahi ukara saka siji unggah-ungguh menyang unggah-ungguh liyane.
     • Nentokake unggah-ungguh basa sing trep kanggo pacelathon tartamtu (misale karo bapak/ibu guru, karo kanca sebaya, karo simbah).

5. Aksara Jawa (Carakan):

   • Penjelasan ringkes babagan aksara Jawa lan pasangané.
   • Conto tembung utawa ukara sing ditulis nganggo aksara Jawa.
   • Pertanyaan-pertanyaan:
     • Nulis tembung utawa ukara nganggo aksara Jawa.
     • Maca lan nulis aksara Jawa sing wis ana.
     • Nenemokake pasangan aksara ing ukara.

6. Papan Panggonan lan Tata Krama:

   • Penjelasan babagan sopan santun ing masyarakat Jawa.
   • Conto pitakonan babagan tata krama ing situasi tartamtu.
   • Conto pitakonan babagan panggènan utawa papan ing lingkungan sekitar.

7. Tegese Tembung (Kosakata):

   • Penjelasan babagan wigatiné ngertèni tegesé tembung.
   • Conto ukara sing ana tembung angel.
   • Pertanyaan-pertanyaan:
     • Nenemokake tegesé tembung sing wis disediakake.
     • Nggunakake tembung sing wis ana tegesé ing ukara sing trep.

8. Ukara Lamba lan Ukara Ranjekan:

   • Penjelasan ringkes babagan ukara lamba lan ukara ranjekan.
   • Conto ukara lamba lan ranjekan.
   • Pertanyaan-pertanyaan:
     • Nentokake ukara lamba utawa ranjekan.
     • Nggabungake ukara lamba dadi ukara ranjekan.

9. Panutup:

   • Ringkesan materi sing wis dibahas.
   • Pesen kanggo siswa supaya terus sinau lan gladhen.
   • Donga muga-muga sukses.

Gladhen Soal Basa Jawa Kelas 5 Semester 2

Sinau Basa Jawa iku wigati banget kanggo para siswa kelas 5. Liwat Basa Jawa, para siswa ora mung nglestantari kabudayan warisan para sepuh, nanging uga ngrembakakake katrampilan komunikasi lan pangerten marang bab-bab sing ana ing saubengé. Ing semester 2, materi Basa Jawa sing lumrahé diwulangké luwih jembar, nyakup babagan carita, tata krama, nganti nulis nganggo aksara Jawa. Kanggo mbantu para siswa nyiapaké dhiri ngadepi ulangan, ing artikel iki bakal disajikaké conto-conto soal Basa Jawa kelas 5 semester 2, kanthi panjelasan sing rinci lan gampang dipaham.

1. Wacana Narasi (Cerita Cekak)

Wacana narasi utawa cerita cekak iku cerita kang nyritakaké sawijining lelakon utawa prastawa. Ing cerita cekak, lumrahé ana paraga kang nindakaké sawijining lelakon ing sawijining wektu lan papan.

Wacanen crita ing ngisor iki kanthi patitis!

Ing sawijining désa kang tentrem ing pinggir alas, manggon bocah jenengé Lintang. Lintang bocah kang sregep lan seneng nulungi sapadha-padha. Saben ésuk, sadurungé sekolah, Lintang tansah mbiyantu ibuné ngresiki omah lan nyiapaké sarapan. Ing wayah sekolah, Lintang dadi murid kang sregep sinau lan ora tau ngganggu kancané. Sawijining dina, nalika Lintang mlaku mulih saka sekolah, dhèwèké weruh ana kéwan cilik kang kesasar ing pinggir dalan. Kéwan iku katon wedi lan bingung. Lintang banjur ngampiri lan ngelus-elus kéwan iku kanthi alon. Lintang nggawa kéwan iku mulih lan njaluk tulung ibuné kanggo ngopeni nganti ketemu pemiliké. Ibuné Lintang seneng banget ndelok tumindaké putrané kang duwé rasa welas asih.

Pitakon-pitakon:

1. Apa ide pokok saka wacana narasi ing dhuwur?
   • Jawaban: Ide pokoké yaiku Lintang, bocah kang sregep lan seneng nulungi, nemokaké lan nulungi kéwan cilik kang kesasar.
2. Sapa waé paraga kang ana ing cerita kasebut? Sebutna wataké saben paraga!
   • Jawaban:
     • Lintang: Sregep, seneng nulungi, welas asih.
     • Ibuné Lintang: Seneng ndelok tumindak becik putrané.
3. Ing ngendi latar utawa papan cerita iki kedadéan?
   • Jawaban: Ing sawijining désa ing pinggir alas, lan dalan nalika mulih sekolah.
4. Apa amanat utawa pesen moral kang bisa dijupuk saka cerita iki?
   • Jawaban: Kita kudu duwé rasa welas asih marang sesama, kalebu kéwan, lan seneng nulungi sapa waé kang mbutuhaké.
5. Apa sing dilakokaké Lintang sadurungé mangkat sekolah?
   • Jawaban: Mbiyantu ibuné ngresiki omah lan nyiapaké sarapan.

2. Wacana Deskripsi (Gambaran)

Wacana deskripsi yaiku wacana kang nggambaraké sawijining obyek, panggonan, utawa kadadéan kanthi rinci, saéngga pamaca kaya-kaya bisa ndelok, ngrasakaké, utawa ngalami dhéwé.

Wacanen gambaran ing ngisor iki kanthi patitis!

Gunung Merapi katon megah saka adoh. Pucuké sing dhuwur kaya-kaya nyentuh langit biru. Ing sisihé, ana alas kang ijo royo-royo, gawé ademé mata sing ndelok. Awan putih tipis ngubengi pucuk gunung, kaya seléndhang sing nggantheng. Ing sacedhaké gunung, katon sawah-sawah kang ijo, lan omah-omah cilik kang katon kaya dolanan. Angin gunung kang seger nggawa aroma lemah lan tetuwuhan.

Pitakon-pitakon:

1. Obyek apa kang digambaraké ing wacana deskripsi kasebut?
   • Jawaban: Gunung Merapi.
2. Jelasna ciri-ciri Gunung Merapi miturut gambaran ing dhuwur!
   • Jawaban: Katone megah saka adoh, pucuké dhuwur kaya nyentuh langit, ana alas ijo royo-royo ing sisihé, diubengi awan putih tipis, ing sacedhaké ana sawah ijo lan omah cilik.
3. Apa sing bisa dirasakaké saka gambaran angin gunung ing wacana kasebut?
   • Jawaban: Angin gunung kang seger lan nggawa aroma lemah lan tetuwuhan.
4. Golekana tembung kang nggambaraké warna ing wacana kasebut!
   • Jawaban: Ijo royo-royo, biru, putih.
5. Yen kowé maca gambaran iki, apa kang kowe rasakaké?
   • Jawaban: Adhem, tentrem, lan ayem. (Jawaban bisa variatif gumantung pamaca)

3. Unggah-ungguh Basa

Unggah-ungguh basa ing Basa Jawa iku gunané kanggo nuduhaké rasa pangaji-aji lan sopan santun nalika guneman. Ana unggah-ungguh basa Ngoko Lugu, Ngoko Alus, Krama Lugu, lan Krama Alus.

Tuladha:

• Ngoko Lugu: Aku mangan sega.
• Ngoko Alus: Kula nedha sekul. (Nggunakaké tembung "kula" lan "nedha" sing luwih alus, nanging isih tetep ana aku lan kowe)
• Krama Lugu: Kula nedha sekul. (Nggunakaké "kula" lan "nedha", nanging durung nganti Krama Alus)
• Krama Alus: Dalem nedha sekul. (Nggunakaké "dalem" kanggo nuduhaké awaké dhéwé marang wong sing luwih dhuwur/diajeni, lan "nedha sekul" sing luwih alus)

Pitakon-pitakon:

1. Wong tuwa dhéwé lagi ngomong karo anaké. Gunemané nganggo unggah-ungguh basa apa kang trep?
   • Jawaban: Ngoko Lugu utawa Ngoko Alus.
2. Siswa lagi matur marang Bapak Kepala Sekolah. Unggah-ungguh basa kang trep yaiku…
   • Jawaban: Krama Alus.
3. Owahi ukara ing ngisor iki saka Ngoko Lugu dadi Krama Alus!
   • "Aku arep lunga menyang pasar."
   • Jawaban: Dalem badhé tindhak dhateng peken.
4. Owahi ukara ing ngisor iki saka Krama Alus dadi Ngoko Lugu!
   • "Panjenengan sampun dhahar dereng?"
   • Jawaban: Kowe wis mangan durung?
5. Nalika guneman karo kanca sebaya, unggah-ungguh basa kang lumrah dienggo yaiku…
   • Jawaban: Ngoko Lugu.

4. Aksara Jawa (Carakan)

Aksara Jawa minangka warisan budaya kang wigati. Ing kelas 5, siswa sinau ngenali lan nulis aksara Jawa, kalebu pasangané.

Tuladha Aksara Jawa:

• ꦲꦏꦸ (aku)
• ꦤꦼꦩꦺꦴ (nemo)
• ꦏꦱꦶꦲꦤ꧀ (kasihan)

Pasangan Aksara:

Pasangan aksara gunané kanggo nulis suku kata kang ora murni swara vokal utawa nalika ana konsonan loro kang urut.

Pitakon-pitakon:

1. Tulisaké tembung "bapak" nganggo aksara Jawa!
   • Jawaban: ꦧꦥꦏ꧀ (Mbak: ba, pa, aksara ‘ka’ diwenehi pasangan dadi ‘pak’)
2. Wacanen aksara Jawa ing ngisor iki!
   • ꦱꦸꦏꦼꦠ꧀
   • Jawaban: Suket
3. Tulisaké ukara "Ibu masak ing pawon" nganggo aksara Jawa!
   • Jawaban: ꦲꦶꦧꦸ ꦩꦱꦏ꧀ ꦲꦶꦁ ꦥꦮꦺꦴꦤ꧀
4. Apa gunané pasangan aksara ing aksara Jawa?
   • Jawaban: Kanggo nulis konsonan rangkep utawa nalika ana rong konsonan urut ing sawijining tembung.
5. Tulisaké tembung "sekolah" nganggo aksara Jawa!
   • Jawaban: ꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃ (Sekolah)

5. Papan Panggonan lan Tata Krama

Ngertèni tata krama lan sopan santun iku wigati, kalebu ing ngendi lan marang sapa kita kudu migunakaké basa tartamtu.

Pitakon-pitakon:

1. Nalika ketemu guru ing dalan, apa kang kudu dilakokaké?
   • Jawaban: Nyethakaké asta utawa ngucapaké salam kanthi sopan.
2. Yen diparingi pitakon déning wong sing luwih tuwa, lan kowé durung ngerti, apa kang kudu dilakokaké?
   • Jawaban: Ngakoni yèn durung ngerti lan njaluk tulung diterangaké manèh kanthi sopan.
3. Ing ngendi panggonan kang trep kanggo ngaso utawa istirahat ing sawijining omahé wong?
   • Jawaban: Ing ruang tamu utawa panggonan kang wis disedhiyakaké déning tuan rumah.
4. Yen kowé arep liwat ngarepé wong kang lagi lungguh, kepriyé carané?
   • Jawaban: Nyethakaké asta lan ndundukaké awak (menawa perlu) kanthi ngucapaké "Nyuwun pangapunten".
5. Apa tegesé "mangan ora mangan, sing penting kumpul"?
   • Jawaban: Kebersamaan utawa rasa kekeluwargan iku luwih wigati tinimbang kepénak utawa kaluwihan pangan.

6. Tegesé Tembung (Kosakata)

Nalika maca utawa ngrungokaké Basa Jawa, mesthi bakal ketemu tembung-tembung kang durung dingertèni tegesé. Mulai sinau tegesé tembung bakal nambah kawruh.

Pitakon-pitakon:

1. Apa tegesé tembung "srengéngé"?
   • Jawaban: Matahari.
2. Apa tegesé tembung "prigel"?
   • Jawaban: Pinter, cekatan, mahir.
3. Golekna tegesé tembung "sumringah" ing ngisor iki!
   • "Bocah-bocah katon sumringah nalika ndelok layangané mabur dhuwur."
   • Jawaban: Bungah, seneng, atiné bungah.
4. Gawea ukara nganggo tembung "ngreksa"!
   • Jawaban: Dadi siswa kang becik, kowé kudu sregep ngreksa wulangané Bapak lan Ibu Guru. (Tegesé ngreksa ing kéné yaiku nglakoni utawa nguri-uri)
5. Apa tegesé tembung "welas asih"?
   • Jawaban: Katresnan lan rasa welas marang sapadha-padha.

7. Ukara Lamba lan Ukara Ranjekan

Ukara lamba mung dumadi saka siji gagasan kang diandharaké ing siji klausa (subjek lan predikat). Ukara ranjekan dumadi saka rong klausa utawa luwih kang digabungaké.

Tuladha:

• Ukara Lamba: Siska maca buku.
• Ukara Ranjekan: Siska maca buku lan adié nonton télévisi. (Digabung nganggo tembung sambung "lan")

Pitakon-pitakon:

1. Manut ngisor iki, endi kang diarani ukara lamba?
   • a. Budi mangan roti lan ngombe susu.
   • b. Budi mangan roti.
   • c. Yen Budi mangan roti, dhèwèké banjur ngombe susu.
   • Jawaban: b. Budi mangan roti.
2. Manut ngisor iki, endi kang diarani ukara ranjekan?
   • a. Ibu masak ing pawon.
   • b. Bapak maca koran ing teras.
   • c. Ibu masak ing pawon lan Bapak maca koran ing teras.
   • Jawaban: c. Ibu masak ing pawon lan Bapak maca koran ing teras.
3. Gabungna rong ukara lamba ing ngisor iki dadi ukara ranjekan nganggo tembung "amarga"!
   • Dina iki udan deres.
   • Sekolah diliburaké.
   • Jawaban: Dina iki udan deres amarga sekolah diliburaké. (Utawa: Sekolah diliburaké amarga dina iki udan deres.)
4. Apa bedané ukara lamba lan ukara ranjekan?
   • Jawaban: Ukara lamba mung ana siji gagasan, déné ukara ranjekan ana rong gagasan utawa luwih kang digabungaké.
5. Gawea ukara ranjekan saka ukara lamba ing ngisor iki kanthi nggunakaké tembung "nalika"!
   • Aku lagi sinau.
   • Ana tamu teka ing omahéku.
   • Jawaban: Nalika aku lagi sinau, ana tamu teka ing omahéku.

Panutup

Materi Basa Jawa ing kelas 5 semester 2 iku cukup manéka warna. Saking jembaré materi, para siswa kudu sregep nyinaoni lan gladhen nggarap soal-soal. Conto soal ing dhuwur wis nyakup babagan wacana narasi, deskripsi, unggah-ungguh basa, aksara Jawa, tata krama, tegesé tembung, lan struktur ukara. Mugi-mugi conto soal lan panjelasan iki bisa mbiyantu para siswa kelas 5 anggoné mangertèni lan nguwasani Basa Jawa, saéngga ing wektu ulangan bisa nindakaké kanthi becik lan pantes. Terus semangat sinau lan aja wegah takon marang Bapak/Ibu Guru menawa ana bab kang durung dimangertèni. Sugeng sinau!