Contoh soal bahasa jawa kelas 4 semester 2

Ukara Jawi Kanggo Kelas Sekawan

Ing ngisor iki ana sawijining artikel sing njlentrehake conto soal-soal ing pasinaon Basa Jawa kanggo kelas sekawan Sekolah Dasar ing semester kalih. Artikel iki disusun kanthi runtut, migunakake basa sing cetha, lan nyedhiyakake informasi sing migunani kanggo para siswa, guru, lan wong tuwa.

1. Pendahuluan

Pasinaon Basa Jawa ing kelas sekawan semester kalih kalebu tahapan penting kanggo ngrembakakake kaprigelan siswa ing babagan basa lan sastra Jawa. Materi sing diajarake biasane luwih jero lan kompleks tinimbang ing semester sadurunge, nyakup aspek tata basa, undha-usuking basa, sastra, lan kawruh budaya Jawa. Kanggo mbiyantu pamahaman lan ngukur kemajuan siswa, nyawisake conto soal sing jangkep lan miturut standar kurikulum iku perlu banget. Artikel iki bakal menehi panduan babagan conto soal Basa Jawa kelas 4 semester 2 kanthi perangan sing rinci.

2. Gladhen Kawruh Basa (Tata Basa lan Undha-usuking Basa)

Babagan kawruh basa minangka dhasar saka pamahaman lan pangginaan Basa Jawa. Ing kelas sekawan semester kalih, materi sing lumrah dibahas ing perangan iki antara liya:

• Ukara Miturut Jejer, Wasésa, Lestariné: Siswa diajak ngenali struktur ukara dhasar basa Jawa.
• Ukara Lamba lan Ukara Rakitan: Bedakake ukara sing prasaja lan ukara sing luwih kompleks.
• Tembung Lingga, Tembung Andhahan, Tembung Sambawa: Ngerteni asal-usul lan owahing tembung.
• Undha-usuking Basa (Ngoko Lugu, Ngoko Alus, Krama Lugu, Krama Alus): Iki minangka perangan sing wigati banget, siswa kudu bisa mbedakake lan nggunakake unggah-ungguh basa kanthi trep miturut kahanan lan lawan guneman.

2.1. Conto Soal Kawruh Basa

Supaya luwih gamblang, ing ngisor iki sawetara conto soal sing bisa digunakake:

Wacanen ukara-ukara ing ngisor iki, banjur wangsunen pitakonan ing ngisoré!

1. Bapak lagi maos koran ing teras omah.
2. Adhik lagi mangan roti ing pawon.
3. Ibu nembe masak dhaharan ing pawon.
4. Dhek wingi aku karo kanca-kancaku dolan menyang omahé Budi.
5. Pak Guru dhawuh marang para siswa supaya sinau sing sregep.

Pitakonan:

a. Ukara nomer 1, sebutna endi sing kalebu Jejer, Wasésa, lan Lestariné!

• Jawab: Jejer: Bapak, Wasésa: maos, Lestariné: koran ing teras omah.

b. Ukara nomer 2, apa kalebu ukara lamba utawa ukara rakitan? Jelasna alasanné!

• Jawab: Kalebu ukara lamba. Amarga ukara kasebut mung ngandharake gagasan utawa pangertèn tunggal, ora ana ater-ater utawa tembung sesambungan sing nggabungake rong ukara utawa luwih.

c. Ing ukara nomer 3, tembung "nembe" kalebu jinising tembung apa?

• Jawab: Tembung andhahan (saka tembung "emben" sing tegesé lagi).

d. Ukara nomer 4, yen diucapaké marang wong sing luwih tuwa lan diajèni, nganggo unggah-ungguh basa apa? Tulisen nganggo unggah-ungguh basa kasebut!

• Jawab: Yen diucapaké marang wong sing luwih tuwa lan diajèni, kudu nganggo unggah-ungguh basa Krama Alus.
• Tulisan Krama Alus: Dhek wingi kula kaliyan kanca-kanca dolan dhateng griyanipun Budi.

e. Ukara nomer 5, gunakna unggah-ungguh basa Ngoko Alus!

• Jawab: Pak Guru dhawuh dhumateng para siswa supados sinau ingkang sregep.

2.2. Soal Pilihan Ganda lan Isènan

Supaya luwih variatif, conto soal ing ngisor iki bisa digunakake:

1. Tembung "tuku" yen dadi andhahan dadi "mundhut" utawa "tumbas". Tembung "mundhut" utawa "tumbas" kalebu jinising tembung…
   a. Lingga
   b. Andhahan
   c. Sambawa
   d. Prama

   • Jawaban: b. Andhahan

2. Ngisor iki sing kalebu ukara lamba yaiku…
   a. Ibu masak lan Bapak maca koran.
   b. Adhik mangan roti sing legi.
   c. Kula badhe tindhak menawi sampun rampung tugas.
   d. Dheweke durung teka amarga udan deres.

   • Jawaban: b. Adhik mangan roti sing legi.

3. Yen awake dhewe guneman karo simbah utawa wong tuwa, luwih becik nggunakake unggah-ungguh basa…
   a. Ngoko Lugu
   b. Ngoko Alus
   c. Krama Lugu
   d. Krama Alus

   • Jawaban: d. Krama Alus

4. Tembung ing ngisor iki sing tegesé padha karo "mangan" ing basa Ngoko Alus utawa Krama Lugu yaiku…
   a. nedha
   b. dhahar
   c. dhahar/nedha
   d. maem

   • Jawaban: c. dhahar/nedha

5. Ukara "Aku arep dolan menyang omahe Pak Guru" yen diucapaké nganggo unggah-ungguh Krama Alus dadi…
   a. Kula badhe dolan dhateng griyanipun Pak Guru.
   b. Kula badhe tindhak dhateng griyanipun Pak Guru.
   c. Kula badhe sowan dhateng griyanipun Pak Guru.
   d. Kula badhe kundur dhateng griyanipun Pak Guru.

   • Jawaban: b. Kula badhe tindhak dhateng griyanipun Pak Guru. (Yen tegese arep lunga menyang omahe Pak Guru). Yen maksudte arep ketemu Pak Guru, luwih trep "Kula badhe sowan dhateng griyanipun Pak Guru." Nanging saka pilihan sing ana, "tindhak" luwih umum kanggo "dolan menyang".

3. Gladhen Sastra (Cerita Cekak, Dongeng, Geguritan)

Ing semester kalih, siswa kelas sekawan biasane dikenalaké marang sawetara wujud sastra Jawa, kayata cerita cekak (cerkak), dongeng, utawa geguritan. Perangan iki nguji pemahaman siswa babagan isi, amanat, paraga, lan unsur-unsur intrinsik liyane saka karya sastra kasebut.

3.1. Conto Soal Sastra

Wacanen cerita cekak ing ngisor iki, banjur wangsunen pitakonan ing ngisoré!

Kancil lan Kancil

Ing sawijining dina, ing alas Wana Makmur, Kancil lagi mlaku-mlaku golek pangan. Dheweke seneng banget amarga nemokake wit pelem sing wohé akeh lan mateng. Nalika Kancil lagi seneng-seneng mangan woh pelem, dumadakan dheweke krungu swara saka adoh. Swara kuwi kaya wong lagi mbengok njaluk tulung. Kancil banjur ngintip saka sela-selané wit lan weruh ana kewan Kancil liyane sing kejebak ing jaring para pamburu.

Kancil sing pinter kuwi banjur mikir kepriye carané nulungi Kancil sing kejebak. Dheweke nyedhak alon-alon lan ngomong, "Kancil, kowe ojo wedi. Aku bakal mbantumu." Kancil sing kejebak mau mung bisa pasrah lan ngenteni pitulungan. Kancil banjur muter-muter jaring lan golek titik lemahé. Sakwisé nemokaké, Kancil banjur nggigit lan narik tali jaring nganti putus. Kancil sing kejebak mau banjur bisa slamet. Dheweke ngucap matur nuwun marang Kancil sing wis nulungi. Wiwit dina kuwi, Kancil lan Kancil dadi kanca akrab.

Pitakonan:

a. Sapa waé paraga utama ing cerita cekak kasebut?

• Jawab: Paraga utama ing cerita kasebut yaiku Kancil (sing pinter) lan Kancil (sing kejebak).

b. Kancil sing pinter kuwi nulungi Kancil sing kejebak kanthi cara apa?

• Jawab: Kancil sing pinter nulungi Kancil sing kejebak kanthi nggigit lan narik tali jaring nganti putus.

c. Apa amanat utawa pesen moral sing bisa dijupuk saka cerita kasebut?

• Jawab: Amanat utawa pesen moral saka cerita kasebut yaiku kita kudu gelem nulungi kanca sing lagi nandhang kasangsaran utawa kesumèd.

d. Ing ngendi latar panggonan cerita kasebut?

• Jawab: Latar panggonan cerita kasebut yaiku ing alas Wana Makmur.

e. Apa judhul cerita cekak kasebut?

• Jawab: Judhul cerita cekak kasebut yaiku "Kancil lan Kancil".

3.2. Soal Geguritan

Wacanen geguritan ing ngisor iki, banjur wangsunen pitakonan ing ngisoré!

Ibuku Tercinta

Ing tanganku, sliramu nyekeli
Nuntun aku, nalika mungsuh mlaku
Sabare tanpa winates, tresnamu kang suci
Saka peteng, tumuju padhang kang ayem tentremku.

Rasa tresnamu kaya banyu segara
Ora kelangan, ora pinggiran
Sanadyan aku luput, sliramu tansah ana
Ngasuh lan ngelus, nganti aku tanggon.

Pitakonan:

a. Apa sing disuwun déning pengarang geguritan ing bait kapisan?

• Jawab: Ing bait kapisan, pengarang nyuwun dituntun déning ibuné nalika lagi ngadhepi masalah utawa tantangan (mungsuh mlaku).

b. Geguritan kasebut nggunakaké basa apa? Ngoko utawa Krama?

• Jawab: Geguritan kasebut nggunakaké basa Ngoko Lugu.

c. Saka geguritan kasebut, kepriye gambarané rasa tresna ibu?

• Jawab: Rasa tresna ibu digambaraké kaya banyu segara, ora kelangan lan ora pinggiran, tansah ana lan ngasuh sanajan anaké luput.

d. Sebutna salah siji purwakanthi utawa basa rinengga sing ana ing geguritan kasebut!

• Jawab: Tuladha purwakanthi: "Sabare tanpa winates, tresnamu kang suci" (purwakanthi guru utawa swara).

e. Yen geguritan iki bakal diwaca ing ngarepé wong tuwa, kepriye carané nggunakaké unggah-ungguh basa sing trep nalika njlèntrèhaké isi geguritan kasebut?

• Jawab: Yen njlèntrèhaké isi geguritan ing ngarepé wong tuwa, gunakaké unggah-ungguh basa Krama Alus. Contoné: "Bapak/Ibu, geguritan menika ngandharaken bilih tresnanipun Ibu menika kathah sanget, kados to pambukaning seganten ingkang mboten wonten pinggiringipun."

4. Gladhen Pangrembakaning Tembung lan Ukara (Paribasan, Cangkriman, Panyandra)

Perangan iki ngrembakakake kawruh siswa babagan unsur-unsur basa Jawa sing unik lan ngandhut makna jero, kayata paribasan, cangkriman, lan panyandra.

4.1. Conto Soal Paribasan, Cangkriman, Panyandra

A. Paribasan

Wangsunen pitakonan-pitakonan ing ngisor iki!

1. Apa tegesé paribasan "Kebo nusu gudél"?

   • Jawab: Wong tuwa sing nurokake ilmu utawa katrangan marang wong sing luwih enom utawa durung pantes nampa.

2. Tulisen salah siji paribasan sing ngandhakaké babagan tumindhak sing becik!

   • Jawab: Tuladha: "Becik ketitik ala ketara." (Tumindhak becik utawa ala mesthi bakal katon pungkasane).

3. Jelèntrèhna tegesé paribasan "Ana dina ana upa"!

   • Jawab: Urip ing donya iki mesthi bakal ana rejeki utawa pangan, aja kuwatir banget.

4. Gawea ukara nggunakaké paribasan "Ngundhuh wohing pakarti"!

   • Jawab: Amarga dheweke sregep sinau lan rajin nggarap PR, saiki dheweke entuk biji sing apik, pancen bener ngundhuh wohing pakarti.

5. Paribasan "Kacang lanjaran, gogèd ogé" ngandhakaké babagan apa?

   • Jawab: Ngandhakaké babagan wong sing mung gelem nampa (gogèd) nanging ora gelem menehi utawa nglakoni perjuwangan (kacang lanjaran).

B. Cangkriman

Wangsunen cangkriman-cangkriman ing ngisor iki!

1. Endhog apa sing paling mbebayani?

   • Jawab: Endhog-gèdog (wong sing lagi ngamuk).

2. Wit apa sing mung duwé godhong tok?

   • Jawab: Wit-gawé (wit sing digawe saka kayu).

3. Sapi apa sing ora bisa nguntal suket?

   • Jawab: Sapiring (satu piring).

4. Janggan apa sing digawa ing sirah?

   • Jawab: Janggané wong ayu (rambut).

5. Kethek apa sing lungguh ing pinggir dalan lan ngenteni uwong?

   • Jawab: Kethek-thel (pakéyan sing digantung ing pinggir dalan).

C. Panyandra

Wangsunen pitakonan-pitakonan ing ngisor iki!

1. Panyandra kanggo kulit sing putih bening yaiku…

   • Jawab: Pindha kapuk, mblendrang.

2. Panyandra kanggo rambut sing ireng lurus yaiku…

   • Jawab: Pindha sutra, mranggala.

3. Apa tegesé panyandra "Alisnya tipis pindha alisnya semut"?

   • Jawab: Alisé banget tipis.

4. Tulisen panyandra sing cocok kanggo mata sing gedhé lan bunder!

   • Jawab: Pindha merak, blong, ngelak ngelut.

5. Panyandra ing ngisor iki sing nuduhaké babagan bibir yaiku…

   • Jawab: Bibiré abang pindha mrica kecer, utawa bibiré mrongkol pindha ngelak ngelut.

5. Gladhen Lisan lan Pasemon

Perangan iki nguji kaprigelan siswa ing babagan guneman lan nyritakake kanthi basa Jawa, uga kawruh babagan pasemon utawa ukara sing ngandhut makna liyane.

5.1. Conto Soal Lisan lan Pasemon

a. Guneman Lisan: Guru menehi topik "Kegiatan ing Omah nalika Dheweke Libur", banjur njaluk sawetara siswa kanggo nyritakake kegiatane nganggo basa Jawa kanthi unggah-ungguh sing trep.

b. Pasemon:

• Pitakonan: Ing ngisor iki sing kalebu pasemon utawa ukara pitakon sing ngandhut teges liya yaiku…
  a. "Bapak lagi ngombe kopi."
  b. "Arep sare kok durung ngantuk?" (Pasemon, tegese durung wayahe sare)
  c. "Adhik lagi dolanan layangan."
  d. "Aku seneng banget dina iki."
• Jawaban: b. "Arep sare kok durung ngantuk?"

6. Evaluasi Pungkasan Semester

Ing akhir semester, biasane ana evaluasi pungkasan sing ngliputi kabeh materi sing wis diajarake. Soal-soal bisa digawe saka gabungan perangan-perangan ing dhuwur, kanthi bobot lan tingkat kasulitan sing diatur. Penting kanggo nyawisake soal sing nguji pemahaman sakabehe, dudu mung hafalan.

7. Panyaruwe lan Pamrayoga

Kanggo ngoptimalke pasinaon Basa Jawa, ana sawetara pamrayoga sing bisa ditindakake:

• Guru: Nyawisake conto soal sing maneka warna lan relevan karo kauripan siswa. Gunakake basa sing trep nalika njlèntrèhaké materi lan soal.
• Siswa: Luwih aktif ing pasinaon, sregep nyemak, nulis, lan maca sastra Jawa. Aja isin utawa wedi salah nalika guneman nganggo Basa Jawa.
• Wong Tuwa: Nyengkuyung pasinaon putra-putriné kanthi menehi kesempatan lan tuladha guneman nganggo Basa Jawa ing omah.

8. Panyimpulan

Pasinaon Basa Jawa kelas 4 semester 2 ngrembakakake kawruh lan kaprigelan siswa ing babagan basa lan sastra Jawa. Kanthi nyawisake conto soal sing jangkep lan miturut perangan materi, guru bisa ngukur pemahaman siswa lan mbiyantu siswa supaya luwih ngerteni lan tresna marang Basa Jawa. Gladhen sing terus-terusan lan nyenengake bakal nggawa asil sing apik tumrap kemajuan pasinaon Basa Jawa.

Matur nuwun.