Latihan Soal Basa Jawa Kelas 2 SD

A. Lumakuning Tembung (Tata Bahasa)

1. 

   Ukara Lamba lan Ukara Rakitan:

   • Ukara lamba yaiku ukara kang mung ngandharake gagasan siji.
   • Ukara rakitan yaiku ukara kang ngandharake luwih saka siji gagasan.
   • Conto:
     • Ukara Lamba: Aku mangan roti.
     • Ukara Rakitan: Aku mangan roti lan ngombe banyu.

2. Tembung Sesulih (Kata Ganti):

   • Tembung sesulih nuduhake wong utawa barang tanpa nyebutake jenenge.
   • Ana telung jinis tembung sesulih:
     • Tembung sesulih purusa kapisan: aku, kula (luwih alus)
     • Tembung sesulih purusa kapindho: kowe, sampeyan (luwih alus)
     • Tembung sesulih purusa katelu: dheweke, panjenengane (luwih alus)
   • Conto:
     • Aku lagi sinau basa Jawa.
     • Kowe wis nggawe PR durung?
     • Dheweke lagi dolanan bal.

3. Tembung Kriya (Kata Kerja):

   • Tembung kriya nuduhake tumindake sawijining bab.
   • Conto: mangan, ngombe, sinau, dolanan, maca, nulis, mlaku, mlayu.
   • Conto ukara:
     • Adik lagi mangan bubur.
     • Bapak mlaku menyang kantor.

4. Tembung Aran (Kata Benda):

   • Tembung aran nuduhake jenenge wong, kewan, panggonan, utawa barang.
   • Conto: buku, meja, kursi, sapi, pitik, sekolah, omah, jaran.
   • Conto ukara:
     • Aku duwe buku gambar.
     • Sapi iku kewan kang gedhe.

5. Tembung Sipat (Kata Sifat):

   • Tembung sipat nuduhake katrangane tembung aran.
   • Conto: gedhe, cilik, apik, elek, resik, reged, manis, pait.
   • Conto ukara:
     • Omahku gedhe.
     • Rambute adik apik.

B. Wacan (Bacaan)

Wacan 1:

Sore iku, langit katon padhang. Surya wis arep surup. Ing ngarep omah, ana bocah-bocah lagi padha dolanan. Ana sing dolanan bal, ana sing dolanan layangan. Kabeh katon seneng. Ibu lagi ngewangi Bapak ngresiki pekarangan. Angin semilir adem. Suasanane tentrem.

Wacan 2:

Ing sawijining desa, ana bocah jenenge Budi. Budi bocah kang sregep. Saben esuk, dheweke tangi gasik banjur ngrewangi ibune nyapu latar. Sawise iku, Budi mangkat sekolah. Ing sekolah, Budi sinau kanthi tenanan. Guru-gurune uga seneng marang Budi amarga dheweke bocah kang manut lan pinter. Budi uga seneng nulungi kanca-kancane kang lagi kasulitan.

C. Latihan Soal

Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi bener!

1. Sapa sing lagi dolanan ing ngarep omah ing Wacan 1?
   a. Wong tuwa
   b. Bocah-bocah
   c. Kewan

2. Apa sing ditindakake Ibu ing Wacan 1?
   a. Masak
   b. Nyuwuni Bapak ngresiki pekarangan
   c. Ngewangi Bapak ngresiki pekarangan

3. Apa tegese tembung "surup" ing Wacan 1?
   a. Terbit
   b. Mlebu
   c. Tenggelam

4. Saka Wacan 1, ukara endi sing kalebu ukara lamba?
   a. Surya wis arep surup.
   b. Ing ngarep omah, ana bocah-bocah lagi padha dolanan.
   c. Kabeh katon seneng.

5. Saka Wacan 1, ukara endi sing kalebu ukara rakitan?
   a. Angin semilir adem.
   b. Suasanane tentrem.
   c. Ana sing dolanan bal, ana sing dolanan layangan.

6. Sapa jenenge bocah ing Wacan 2?
   a. Adi
   b. Budi
   c. Candra

7. Sifat apa sing diduweni Budi ing Wacan 2?
   a. Kesed
   b. Sregep
   c. Bandel

8. Apa sing ditindakake Budi nalika ing sekolah?
   a. Mung dolanan
   b. Sinau kanthi tenanan
   c. Turu

9. Kenapa guru-guru seneng marang Budi?
   a. Amarga dheweke pinter lan manut
   b. Amarga dheweke sugih
   c. Amarga dheweke sregep ngganggu kanca

10. Tembung "sregep" tegese padha karo …
    a. Malas
    b. Tekun
    c. Nesunan

11. Gawea ukara lamba saka tembung "mangan"!
    a. Aku mangan lan ngombe.
    b. Aku mangan roti.
    c. Aku mangan roti lan ngombe banyu.

12. Gawea ukara rakitan saka tembung "buku" lan "pena"!
    a. Aku duwe buku.
    b. Aku duwe buku lan pena.
    c. Aku duwe pena.

13. Sebutna telung (3) tembung sesulih purusa kapisan!
    ……………………………………………

14. Sebutna telung (3) tembung kriya!
    ……………………………………………

15. Sebutna telung (3) tembung aran!
    ……………………………………………

16. Sebutna telung (3) tembung sipat!
    ……………………………………………

17. Gawea ukara nganggo tembung sesulih "kowe"!
    ……………………………………………

18. Gawea ukara nganggo tembung "pitik"!
    ……………………………………………

19. Gawea ukara nganggo tembung "resik"!
    ……………………………………………

20. Gawea ukara nganggo tembung "mlayu"!
    ……………………………………………

D. Wangsulan Soal

1. b. Bocah-bocah
2. c. Ngewangi Bapak ngresiki pekarangan
3. c. Tenggelam
4. a. Surya wis arep surup.
5. c. Ana sing dolanan bal, ana sing dolanan layangan.
6. b. Budi
7. b. Sregep
8. b. Sinau kanthi tenanan
9. a. Amarga dheweke pinter lan manut
10. b. Tekun
11. b. Aku mangan roti.
12. b. Aku duwe buku lan pena.
13. Aku, kula, awake dhewe (utawa jawaban liyane sing cocog)
14. Mangan, ngombe, sinau, dolanan, maca, nulis, mlaku, mlayu (utawa jawaban liyane sing cocog)
15. Buku, meja, kursi, omah, sekolah, pitik, sapi, jaran (utawa jawaban liyane sing cocog)
16. Gedhe, cilik, apik, elek, resik, reged, manis, pait (utawa jawaban liyane sing cocog)
17. Tuladha: Kowe wis nggawe PR durung?
18. Tuladha: Pitik-pitik lagi golek pangan.
19. Tuladha: Kamarku resik.
20. Tuladha: Bocah-bocah lagi mlayu ing lapangan.

E. Ringkesan Materi

Ing semester loro iki, siswa kelas 2 SD sinau babagan tata basa Basa Jawa kang wigati, kayata bedane ukara lamba lan ukara rakitan. Siswa uga diajak mangerteni fungsi lan tuladhane tembung sesulih (kata ganti), tembung kriya (kata kerja), tembung aran (kata benda), lan tembung sipat (kata sifat). Latihan maca wacan uga dadi sarana kanggo mangerteni makna tembung lan struktur ukara ing konteks kang luwih jembar. Kanthi mangerteni materi-materi iki, diharapkan siswa bisa nggunakake Basa Jawa kanthi luwih trep lan bener.